NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA

Korzystanie z toalety i dzieci ze spektrum zaburzeń autystycznych (ASD)

 
 

Wstęp


Wiele dzieci z ASD ma problemy z korzystaniem z toalety. Może to polegać na opóźnieniu w nauce korzystania z toalety, odmowie korzystania z toalety lub niechęci do oddawania moczu lub kału. Istnieje wiele teorii na temat tego, dlaczego tak się dzieje, ale niewiele badań je potwierdza. Poniżej przedstawiamy kilka możliwych przyczyn problemów związanych z korzystaniem z toalety:
 

BRAK ZROZUMIENIA

Dziecko może nie rozumieć, że mocz lub kał jest materiałem "odpadowym" i może uważać, że traci część swojego ciała. Dla wielu dzieci z niepełnosprawnością intelektualną trudno jest zrozumieć, że jedzenie przekształca się w stolec! 
 

PROBLEMY ŻOŁĄDKOWO-JELITOWE

Badania nad problemami żołądkowo-jelitowymi u dzieci z ASD są zróżnicowane, ale niektóre badania sugerują, że dzieci z ASD są bardziej podatne na przewlekłe problemy żołądkowo-jelitowe. Problemy takie jak zaparcia mogą powodować, że chodzenie do toalety jest bolesne, więc dziecko unika tego, co pogłębia zaparcia - dziecko wpada w cykl błędnego koła.

charles-deluvio-456791.jpg

POTRZEBA UTRZYMANIA KONTROLI/ RUTYNY

Dzieci z ASD mają potrzebę, aby świat był przewidywalny, a wypróżnianie się może być dla nich czymś przerażającym. 
 

PROBLEMY Z KOMUNIKACJĄ

Dziecko może nie potrafić zasygnalizować, kiedy musi skorzystać z toalety, lub nie rozumieć podpowiedzi/prób nauczenia go tego. Może to wywołać frustrację u wszystkich zainteresowanych. 
 

PROBLEMY ZE ZDOLNOŚCIAMI MOTORYCZNYMI

Dzieci, u których występują jakieś opóźnienia w rozwoju zdolności motorycznych, mogą nie mieć pełnej kontroli nad jelitami i/lub pęcherzem. Niektóre dzieci z niepełnosprawnością intelektualną mogą nigdy nie osiągnąć pełnej kontroli nad jelitami i pęcherzem. 

BRAK MOTYWACJI SPOŁECZNEJ

Dziecko z ASD może nie rozumieć, że nauka korzystania z toalety jest zdrowym i pomocnym procesem dorastania i że noszenie pieluchy może być nieakceptowane społecznie, kiedy dziecko jest starsze. 
 

PROBLEMY SENSORYCZNE

U wielu dzieci z ASD występuje silna wrażliwość sensoryczna i trudności w panowaniu nad odbieranymi bodźcami sensorycznymi. Może to obejmować niechęć do hałasu wytwarzanego przez toalety, uczucie oddawania moczu/ kału, zimną deskę sedesową lub zainteresowanie wodą w toalecie.  

 

Jak mogę pomóc dziecku w nauce korzystania z toalety?

 

Należy upewnić się, że dziecko jest  gotowe do nauki korzystania z toalety. Niektóre oznaki panowania nad pęcherzem/jelitem to: 

  • Jednorazowe oddawanie dużych ilości moczu.

  • Regularne, dobrze wykształcone wypróżnienia o stałych porach. 

  • "Suche" okresy, które trwają około dwóch godzin.

  • Umiejętność wykonywania prostych poleceń, takich jak "idź i przynieś kubek".

  • Sygnalizowanie, że dziecko nie lubi uczucia mokrej/brudnej pieluchy lub wkładki.

Kiedy masz pewność, że dziecko jest gotowe do nauki korzystania z toalety, możesz mu pomóc na kilka sposobów:

Przed rozpoczęciem nauki należy zapisać ,kiedy i  gdzie dziecko oddaje kał lub mocz. Proszę zwrócić uwagę na porę dnia, o której dziecko się załatwia, na reakcję dziecka (czy dziecko zasygnalizowało to płaczem, czy udało się w konkretne miejsce?) i na to, jak zareagowałeś.  

  • Proszę zadbać o to, aby wszelkie  zaparcia były leczone. Nieleczone oddawanie kału może powodować dolegliwości bólowe i powstrzymywać dziecko przed oddawaniem stolca. 

  • Jako rodzina, ważne jest, aby wybrać odpowiedni na to czas. Należy pozwolić, aby nauka korzystania z toalety była priorytetem, aby być w tym konsekwentnym  i aby utrzymać poziom wysiłku. 

  • Proszę pogodzić się z tym, że przez pewien czas będzie to stresujące. 

  • Należy zadbać o to, aby w diecie dziecka znajdowało się dużo błonnika, chyba że lekarz lub dietetyk zaleci inaczej.

 

Wskazówki i porady dotyczące skutecznej nauki korzystania z toalety

 

1.   WYMUSZANIE KONTROLI JELIT NIE  JEST WSKAZANE

Ważne jest ustalenie jasnych granic i rutyn, aby dziecko z ASD rozumiało, czego się od niego oczekuje, trzeba jednak zrozumieć, że egzekwowanie kontrolowania oddawania stolca może zaostrzyć istniejące problemy. Dziecko musi być na to  gotowe. 

Nie wolno stosować kar  podczas nauki korzystania z toalety. Sprawianie, że korzystanie z toalety jest dla dziecka przerażającym lub nieprzyjemnym doświadczeniem, nie pomoże mu w nauce, a może sprawić, że w ogóle nie będzie chciało z niej korzystać (tzn. zachęci je do powstrzymywania się). 

Nie należy reagować negatywnie  na "wypadki". Może to być bardzo frustrujące dla rodziców, ale pokazywanie swojego stresu lub zdenerwowania może mimowolnie nauczyć dziecko, że nie chce ono oddawać moczu lub kału (dzieci z ASD potrafią się uczyć w dość nietypowy sposób). Dziecko może nie rozumieć, że złościsz się za to, kiedy lub  gdzie to zrobiło, a nie za to, co zrobiło. 

 

2.    NAGRADZAJ DZIECKO

Dziecko z ASD często nie ma wewnętrznej motywacji społecznej (np. poprzez działania innych ludzi), więc trzeba je motywować w inny sposób. Być może po udanej nauce korzystania z toalety trzeba będzie jeszcze przez jakiś czas nagradzać dziecko, aż zachowanie to stanie się częścią jego rutyny/przyzwyczajeniem. 

 

3.    NIECH TO BĘDZIE ZABAWA

Proszę sprawić, aby łazienka była relaksującym miejscem do spędzania czasu. Proszę zwrócić uwagę na rzeczy, które przyciągną dziecko (np. kolorowa deska sedesowa, naklejki z ulubionymi postaciami z kreskówek, miękka mata do kąpieli). Należy również pamiętać o rzeczach, które mogłyby przestraszyć/odstraszyć dziecko (np. deska sedesowa o specyficznym dotyku, jaskrawe oświetlenie). 

Proszę nie zachęcać dziecka do "parcia", ponieważ może to wywołać napinanie się i zmniejszyć prawdopodobieństwo udanego wypróżnienia. Zamiast tego należy zachęcić dziecko do zrelaksowania się. Być może po ciepłej kąpieli zauważysz, że dziecko jest bardziej zrelaksowane. 

Puszczanie baniek może zarówno rozbawić dziecko, jak i zachęcić do wypróżnienia, ponieważ wywołuje delikatny odruch parcia. 

Możesz zachęcić dziecko do spędzania czasu w łazience, bawiąc się zabawkami lub wodą w umywalce. Należy jednak pamiętać, że choć takie rozwiązanie ułatwia zachęcenie dziecka do korzystania z toalety poprzez zmniejszenie lęku, to może również sprawić, że dziecko nie będzie wiedziało, do czego służy łazienka/toaleta.

4.    PROSZĘ DOSTARCZYĆ NIEZBĘDNE MATERIAŁY DYDAKTYCZNE

Opowiadnia mogą być dobrym sposobem, by pomóc dziecku z ASD zrozumieć, czego się od niego oczekuje. Możesz tworzyć historyjki (z obrazkami), aby pokazać dziecku wszystkie czynności wykonywane w łazience/toalecie (np. uczucie, że muszę zrobić siku, pójść do łazienki, zdjąć spodnie, usiąść na toalecie itp.) 

Możesz opowiadać o tym, że chodzenie do toalety jest w porządku i że kał i mocz powinny trafiać do toalety. Dzieciom bardziej zdolnym lub starszym możesz wyjaśnić, że pozbywanie się odpadów z organizmu jest ważne. 

Możesz wykorzystać zainteresowania dziecka do dawania mu przykładów, na przykład, że Spongebob/inna postać chce iść do toalety i jak to robi. 

Być może będziesz musiał pokazać dziecku, co ma robić! Może się to wydawać krępujące, ale dziecko prawdopodobnie nie będzie wiedziało, że jest się czego wstydzić, i może nauczyć się więcej od ciebie, jeżeli mu "pokażesz" zachowanie, niż pokażesz je w książce. Możesz także "pokazywać" jak się korzysta z toalety, używając zabawek lub lalek. 

 

5.    ZAPLANOWANE SIEDZENIE NA TOALECIE

Jest to jedna z technik sugerowanych do stosowania u dzieci z ASD, u których nauka korzystania z toalety jest wyjątkowo trudna. Należy je stosować  w połączeniu z innymi poradami zawartymi w tym rozdziale. 

Należy ustalić, kiedy dziecko ma największe szanse na wypróżnienie (prowadź dzienniczek wypróżnień, jak sugerujemy na odwrocie). Należy pamiętać, że najbardziej prawdopodobnym czasem jest 5-20 minut po posiłku (ze względu na odruch żołądkowo-jelitowy). Tuż przed tym czasem zachęć dziecko do siadania na toalecie przez 5 minut (lub początkowo przez krótki czas). Udostępnij dziecku coś, co je zajmie (np. książkę, przenośną grę komputerową, inną rzecz, którą szczególnie lubi). 

Po 5 minutach pozwól dziecku wyjść z toalety, chociaż jeśli chętnie pozostanie w łazience, jest to jak najbardziej wskazane. Po 10-15 minutach przerwy zabierz dziecko do toalety na kolejne 5 minut. Powtarzaj tę czynność tak długo, dopóki uważasz, że dziecko będzie ją tolerować bez wywołania u niego niepokoju/ataków złości, aż się wypróżni. 

Połącz tę strategię z opowiadaniami i nagrodami za każde pomyślne skorzystanie z toalety. Staraj się zachować spokój i unikaj konfrontacji. Zastanów się, czy nie warto poczekać do wakacji szkolnych, kiedy możesz być bardziej konsekwentny w tym działaniu. 

 

Dalsze wsparcie, porady i samopomoc

 

ERIC oferuje dzieciom specjalistyczne wsparcie, informacje i zrozumienie, a także umożliwia rodzicom, opiekunom i specjalistom pomoc w osiągnięciu prawidłowego funkcjonowania jelit i pęcherza moczowego.
Strona

Stowarzyszenie National Autistic Society zapewnia informacje i wsparcie dla osób z autyzmem i ich rodzin oraz dla specjalistów. Stowarzyszenie prowadzi bardzo aktywne działania i oferuje naprawdę przydatne informacje na temat strategii i metod wspierania osób z autyzmem.
Strona | Konkretna strona na temat Nauki korzystania z toalety

Brytyjski Instytut ds . Niepełnosprawności Intelektualnej (British Institute of Learning Disabilities) również oferuje przydatne informacje i porady dotyczące wielu powszechnie występujących problemów . 
Strona

Local Offer to strona poświęcona hrabstwu Derbyshire, która umożliwia wyszukanie w okolicy wielu różnych usług, w tym grup wsparcia dla rodziców.